Naczelną zasadą doboru metod pracy jest dostosowanie ich do potrzeb i możliwości dzieci ze szczególnym uwzględnieniem jej efektywności. Chodzi o to, by pracując z uczniem przy pomocy danej metody uzyskać możliwie, jak najwięcej. Podstawą jest indywidualne podejście do każdego dziecka biorąc pod uwagę możliwości lub ograniczenia ruchowe, intelektualne oraz emocjonalne.
Nauczyciele w naszej szkole wykorzystują różne metody pracy lub też ich elementy.
Na szczególną uwagę zasługują następujące metody:
Metoda Weroniki Sherborne
Celem jej jest wspomaganie rozwoju dziecka poprzez uczestnictwo w specjalnie dobranych aktywnościach i zabawach ruchowych. Zwiększają one świadomość istnienia własnego ciała i otaczającej przestrzeni. Umożliwiają doświadczenie bliskości partnera w grupie. Zajęcia takie budują poczucie bezpieczeństwa i pewności siebie. Atrakcji tej metodzie dodaje fakt, że wszystkie działania prowadzone są w konwencji zabawy. Pozwala to na wprowadzenie miłej, relaksującej atmosfery, która sprzyja szybszemu rozwojowi zaburzonych funkcji.
Metoda Integracji Sensorycznej (SI)
Jest to system zabaw, ćwiczeń i aktywności z wykorzystaniem różnych sprzętów platform, huśtawek, hamaków, równoważni itp. Angażują one całe ciało i wyzwalają odpowiednie reakcje sensoryczne. Polega to na pomocy w uporządkowaniu dostarczanych do mózgu wrażeń zmysłowych pochodzących ze środowiska oraz z własnego ciała w taki sposób, aby mogły zostać wykorzystane w celowym działaniu.
Stymulacja polisensoryczna
Jest to nauka wielozmysłowego poznawania świata, która ma na celu wywołanie zaplanowanych uczuć i wrażeń. Jest ona szczególnie ważna dla dzieci z głębszym upośledzeniem umysłowym, u których proces uczenia się i nabywania nowych umiejętności jest niezwykle utrudniony. Metoda ta polega na dostarczaniu różnorodnych bodźców zmysłowych: dotykowych, smakowych, węchowych, słuchowych, wzrokowych.
W naszej szkole terapia prowadzona jest również w Sali Doświadczania Świata – specjalnym pomieszczeniu wyposażonym w urządzenia stymulujące rozwój zmysłów. Ta kompleksowa metoda usprawniania, w wersji oryginalnej nazywana Snoezelen (wym. snuzelen) liczy sobie już ponad 30 lat. Pierwsze sale Snoezelen powstały w Holandii i tworzone były z myślą o osobach z głębszą niepełnosprawnością intelektualną. Obecnie obserwuje się dynamiczny rozwój tej terapii na świecie. Korzysta z niej szerokie grono odbiorców o różnym rodzaju, stopniu i sprzężeniu niepełnosprawności, między innymi dzieci niewidome, autystyczne, z porażeniem mózgowym, ale również osoby pełnosprawne. Terapia Snoezelen polega na silnym stymulowaniu poznawania na poziomie sensorycznym. Pomaga dzieciom odbierać, porządkować i przeżywać świat. Ułatwia znalezienie drogi do tych, którym niepełnosprawność utrudnia nawiązywanie prawidłowej komunikacji z otoczeniem.
Idea Snoezelen to brak dyrektywności, podążanie za dzieckiem, tworzenie przyjemnej atmosfery, wprowadzanie w dobre samopoczucie, nastawienie na odczuwanie i przeżywanie. Sala jest miejscem bezpiecznym, przewidywalnym i stymulującym. Pobyt w niej ma zapewnić relaks, odprężenie i aktywizację. Ma dostarczać przyjemnych doznań niejednokrotnie niedostępnych w życiu codziennym. Wyposażenie Sali Doświadczania Świata zachęca do postrzegania polisensorycznego, ale jednocześnie daje możliwość koncentrowania się na poszczególnych zmysłach. Snoezelen to nie chaos i nakładające się bodźce, ani nuda i monotonia. Istotą jest miejsce dające się kontrolować przez dziecko, dbanie o to, by mogło wybierać bodźce, które są dla niego przyjemne i poznawać we własnym tempie.
Snoezelen w naszej szkole
W naszej Sali Doświadczania Świata posiadamy urządzenia związane z poszczególnymi zmysłami, dostarczające wrażeń wzrokowych, słuchowych czy dotykowych. Niezwykle istotne w pomieszczeniu są kolory. Jasne ściany stanowią dobre tło dla różnych efektów wizualnych. Dzięki ciemnym roletom istnieje możliwość regulacji ilości przesączającego się do wnętrza światła, tworząc zamierzony przez opiekuna klimat.
Podstawowym elementem wyposażenia naszej sali jest projektor z zestawem obrotowych tarcz tematycznych, za pomocą którego można uzyskać ruchome obrazy na ścianie, suficie, podłodze, a nawet na dziecku. Tarcze mają charakter uspokajający lub pobudzający. Powodują koncentrację wzroku, spostrzegawczość, pobudzają pamięć wzrokową. Gra świateł daje poczucie odprężenia, albo pobudza do działania.
Szczególnie ważnym multisensorycznym sprzętem jest kolumna bulgocząca, która budzi zainteresowanie nawet dzieci z głęboką niepełnosprawnością intelektualną. Dostarcza silnych wrażeń dotykowych (wibracje oraz temperatura), słuchowych i wzrokowych (poruszające się, zmieniające kolor bąbelki). Doskonali umiejętność wodzenia wzrokiem oraz wpływa na koncentrację uwagi.
Pod sufitem zawieszona jest lustrzana kula, która odbija i rozprasza padające na nią różnokolorowe światło. Poruszające się refleksy stymulują rozwój wzroku (fiksację – skupianie wzroku, skokowość – zdolność wodzenia wzrokiem za światełkami, rotację – zdolność poruszania oczami we wszystkich kierunkach).
W pomieszczeniu znajduje się również stanowisko UV z neonowymi przewodami, które pobudzają wyobraźnię, dostarczają bodźców wzrokowych i dotykowych, działają uspokajająco i relaksacyjnie. Elastyczne rurki dają się układać w różne figury, a zatem wzmacniają choćby najmniejszą aktywność dziecka. Ćwiczenia z lampą UV pomagają również rozwijać orientację w schemacie ciała poprzez wyróżnianie jego części ubraniami świecącymi po wpływem promieni UV.
Niezwykle ważnym aspektem Sali Doświadczania Świata są specjalistyczne urządzenia charakterystyczne w terapii Snoezelen, ale równie ważna jest kreatywność osób wyposażających pomieszczenie i dostosowujących je dla poszczególnych dzieci. Nasza sala wyłożona jest częściowo materacami, pufami i poduszkami. Z sufitu zwisają różne mobile. Dzieci mogą się bawić wykonanymi przez nauczycieli puszkami zapachowymi. Tworzymy ścieżki fakturowe umożliwiające odbiór wrażeń dotykowych poprzez dłonie i stopy. Do doświadczeń dotykowych używamy zabawki o różnych fakturach, substancje sypkie, woreczki z różnorodnym wypełnieniem. Wykorzystujemy powszechnie dostępne proste urządzenia do robienia baniek mydlanych, które unosząc się tworzą atrakcyjne optycznie widowisko, pobudzając dzieci do obserwacji i działania – łapania spadających baniek. Podczas zabawy w tle często rozbrzmiewa muzyka relaksacyjna, klasyczna albo odgłosy przyrody, np. śpiew ptaków, dźwięki lasu czy szum morza. Wykorzystujemy również proste instrumenty: tamburyna, bębenki, trójkąty, calimbę, cabasę.
Nasze pomieszczenie jest nagromadzeniem różnorodnych materiałów i urządzeń, które przy kreatywności i wyczuciu nauczyciela pozwala tworzyć cudowny, bezpieczny, czarodziejski świat. To wyjątkowe miejsce, które u niektórych dzieci rozbudza uśpione jeszcze zmysły, inne zachęca do poznawania, rozwoju, komunikacji, a także pozwala się zrelaksować i odprężyć.